Wêreld-selfdoodvoorkomingsdag: Doen jou deel. Hooffoto: Unsplash
Om openbare toewyding en aksie te bevorder om selfdoodgevalle te voorkom in die aanloop tot Wêreld-selfdoodvoorkomingsdag (10 September), deel ’n farmaseutiese maatskappy en advokaat vir geestesgesondheid raad oor hoe om ’n geliefde ná ’n selfdoodpoging te ondersteun.
Abdurahmaan Kenny, ’n geestesgesondheidsportefeuljebestuurder vir Pharma Dynamics, sê om te weet hoe om iemand te hanteer en te ondersteun wat probeer het om hul eie lewe te neem, is van kardinale belang vir hul herstel.
“Jou geliefde is dalk depressief of ly aan ’n ander geestesongesteldheid wat veroorsaak word deur ’n chemiese wanbalans in die brein. Daarom is dit vir hulle noodsaaklik om ’n opgeleide gesondheidswerker, wat ’n behoorlike diagnose sal kan maak en die regte behandeling sal kan voorskryf, wat dikwels ’n kombinasie van medikasie en psigoterapie behels, te sien. Herstel (met die regte hulp) is moontlik,” sê hy.
Baie van ons ken iemand wat selfdood probeer het of reggekry het. Volgens die Suid-Afrikaanse Depressie- en Angsgroep (SADAG) is daar 23 gevalle van selfdood per dag in SA, en vir elke persoon wat selfdood pleeg, het tien ’n selfdoodpoging aangewend.
“Wanneer ’n geliefde hierdeur geraak word, kan dit traumaties wees, want jy moet hulle ondersteun en jou eie gevoelens oor die selfdoodpoging hanteer – die woede, vrees, skaamte en skuldgevoelens. Om die regte ding te sê en te doen, kan moeilik wees.”
Kenny deel die volgende raad oor hoe om ’n geliefde tydens so ’n moeilike tyd te ondersteun.
Wat om te sê om ’n gesprek mee te begin:
- Ek is jammer dat jy so aaklig gevoel het, maar ek is so bly jy is nog hier.
- Ek is hier vir jou. Onthou dat jy altyd met my kan praat as jy wil.
- Ek wil jou help. Vertel my wat ek kan doen om jou te ondersteun.
Verskeie organisasies, insluitend Suicide Line (Australië) en Mental Health Foundation (NZ), adviseer die volgende maniere van ondersteuning:
• Verwyder so veel as moontlik die middele tot selfdood, insluitend dwelms en alkohol.
• Skep ’n veilige ruimte vir die persoon om te praat. Wees beskikbaar en laat die persoon weet jy sal luister. Aanvaar hulle vir wie hulle is en laat hulle weet dat jy omgee.
• Probeer om die gevoelens en perspektief van die persoon te verstaan voordat jy saam oplossings ondersoek.
• Verken en ontwikkel realistiese planne en oplossings om hul emosionele pyn/ geestesongesteldheid te hanteer. Vir hulle om te besef dat selfdood nie ’n oplossing is nie, sal hulle werklike veranderinge in hul lewe moet sien. Dit sal klein stappe aan die begin vereis om hul situasie te verander.
• Kry vir jou geliefde die professionele ondersteuning
wat hulle nodig het. Jy kan aanbied om saam met hulle te gaan of hulle help om afsprake te maak.
• Kry die bystand van ander familie en vriende om jou te help om die persoon te ondersteun.
• Oorweeg dit om saam met die persoon ’n veiligheidsplan te skryf wat die stappe uiteensit wat hulle moet neem indien hulle selfdoodneigings sou ervaar. Dit sal julle albei meer voorbereid en in beheer laat voel oor die moontlikheid van toekomstige selfdoodgedagtes.
• Ondersteun hulle om die dinge te doen wat hulle geniet, fisiek aktief te bly en met ander mense interaksie te hê.
• Help hulle om balans in hul lewe te herstel, soos om alkoholinname te verminder, oefening te kry of genoeg slaap te kry.
Onbehulpsame reaksies
Dit is natuurlik om oorweldig, angstig en selfs kwaad of gegrief te voel wanneer ’n geliefde selfdood probeer pleeg. Dit is belangrik om bewus te wees van jou eie gevoelens sodat jy daarvan kan weerhou om op maniere te reageer wat jou geliefde kwaad kan maak of laat onttrek.
Hier is ’n lys van wat om nie te sê nie, volgens Suicide Line:
• Paniekerige reaksie: “Dit kan nie gebeur nie. Ek weet nie wat om te doen nie – wat doen ons?”
• Wees afbrekend: “Jy is mal.”
• Kritiek: “Dit was so ’n dom ding om te doen.”
• Preek of lesing: “Jy weet jy moes dit nie gedoen het nie; jy moes vir hulp gevra het.”
• Ignoreer: “As ek net maak asof dit nie gebeur het nie, sal dit weggaan.”
• Verlaat die persoon: “Ek kan dit nie vat nie; ek moet hier wegkom.”
• Straf die persoon: “Ek praat nie met jou totdat jy jouself regruk nie.”
• Dramatisering: “Dit is die ergste moontlike ding wat jy kon doen!”
• Om dinge te vereenvoudig of ’n ‘quick fix’-benadering te gebruik: “Jy het net ’n bietjie medikasie nodig, en dan sal jy weer soos jouself voel.”
• Toon woede: “Ek kan nie glo jy het dit probeer nie!”
• Om die persoon skuldig of selfsugtig te laat voel: “Hoe het jy gedink dit sou my laat voel?” of “Hoe kon jy dit aan my doen?”
Kenny sê die gebruik van woorde soos “onsuksesvol” of “misluk” moet vermy word. In plaas daarvan moet woorde soos “selfdoodpoging” of “poging om hul eie lewe te neem” gebruik word.
“Vermy ook om te vra oor hoe hulle hulself seergemaak het (tensy dit is om hulle veilig te hou), wat ontstellend en ’n verdere stressor kan wees.”
Om ander mense van die selfmoordpoging te vertel
“Daar is steeds baie stigma rondom selfdood en jy kan die oordeel en kritiek van ander vrees. Wie jy kies om te vertel en hoeveel jy wil deel, is jou keuse. Dit kan nuttig wees om iets voor te berei om te sê wanneer gevra word, soos: ‘Ja, dit is ’n moeilike tyd vir ons, maar ons kry vir hom of haar die ondersteuning wat hy of sy nodig het.”
“So uitdagend soos wat dit is om van ’n selfdoodpoging te herstel, met tyd en ondersteuning vir jou geliefde en jouself, kan dit oorkom word,” moedig Kenny aan.
As jy bekommerd is dat ’n geliefde selfdoodgedagtes het, of as jy self selfdoodgedagtes het, kontak Pharma Dynamics se tolvrye hulplyn by 0800 205 026, wat deur opgeleide beraders beman word wat sewe dae per week van 08:00 tot 20:00 beskikbaar is.
Lees Meer
